2017 YILINDA
İŞLETME HESABI ESASI VE BİLANÇO ESASINA GÖRE
DEFTER TUTMA VE SINIF DEĞİŞTİRME HADLERİ
|
ÖZET
|
:
|
2017 yılında mükelleflerin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre işletme hesabı esası ve bilanço esasına göre sınıf değiştirmede dikkate almaları gereken hadler.
|
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 176’ncı maddesinde tüccarlar defter tutma bakımından ikiye ayrılmış; I’nci Sınıf Tüccarların Bilanço Esasına göre, II’nci Sınıf Tüccarların ise İşletme Hesabı Esasına göre defter tutacakları belirtilmiştir. Kimlerin I’inci Sınıf Tüccar, kimlerin ise II’nci Sınıf Tüccar sayılacağı, sınıfların tespitine ilişkin hadler ve sınıflar arasındaki geçişe ilişkin düzenlemelere, VUK’nın 177-181’inci maddeleri arasında yer verilmiştir.
|
Madde No
|
Konusu
|
2014 Yılında Uygulanan Miktar (TL)
|
2015 Yılında Uygulanan Miktar (TL)
|
2016 Yılında Uygulanan Miktar (TL)
|
|
MADDE 177-
|
Bilanço esasına göre defter tutma hadleri
|
|
|
|
|
|
Alış tutarı
|
150.000
|
160.000
|
168.000
|
|
Satış tutarı
|
200.000
|
220.000
|
230.000
|
|
2- Yıllık gayrisafi iş hasılatı
|
80.000
|
88.000
|
90.000
|
|
3- İş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı
|
150.000
|
160.000
|
168.000
|
Vergi Usul Kanunu’nun düzenlemeleri ve ilgili tebliğlerde açıklanan tutarlar dikkate alınmak suretiyle 2017 yılında I'nci ve II'nci sınıf tüccarların sınıf değiştirmede dikkate almaları gereken hadlere ilişkin olarak aşağıdaki tablolar düzenlenmiştir.
|
I-Bilanço Esasından İşletme Hesabına Geçiş
|
|
Satın aldığı malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan bilanço esasına göre defter tutan I’nci sınıf bir tüccarın
|
1. Son dönem iş hacminin % 20'yi aşan bir nispette düşük olması durumu
|
2017 yılından itibaren işletme hesabı esasında defter tutabilir.
|
|
2016 yılı
|
Alış Tutarı
|
134.400 liranın altındaysa
|
|
Satış Tutarı
|
184.000 liranın altındaysa
|
|
2. Son üç dönem iş hacminin % 20'ye kadar bir düşüklük göstermesi durumu (her üç yılda)
|
|
Alış tutarları
|
2014 yılı
|
120.000 - 150.000 lira arasındaysa
|
|
2015 yılı
|
128.000 - 160.000 lira arasındaysa
|
|
2016 yılı
|
134.400-168.000 lira arasındaysa
|
|
Satış tutarları
|
2014 yılı
|
160.000 - 200.000 lira arasındaysa
|
|
2015 yılı
|
176.000 - 220.000 lira arasındaysa
|
|
2016 yılı
|
184.000 - 230.000 lira arasındaysa
|
|
Satın aldığı malları olduğu gibi veya işledikten sonra satmanın dışındaki işlerle uğraşan bilanço hesabı esasına göre defter tutan I’nci sınıf bir tüccarın
|
1. Son dönem iş hacminin % 20'yi aşan bir nispette düşük olması durumu
|
|
2016 yılı
|
Gayrisafi İş Hasılatı
|
72.000 liranın altındaysa
|
|
2. Son üç dönem iş hacminin % 20'ye kadar bir düşüklük göstermesi durumu (her üç yılda)
|
|
Gayrisafi İş Hasılatı
|
2014 yılı
|
64.000 - 80.000 lira arasındaysa
|
|
2015 yılı
|
70.400 - 88.000 lira arasındaysa
|
|
2016 yılı
|
72.000 – 90.000 lira arasındaysa
|
|
Satın aldığı malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan, aynı zamanda bunun dışındaki işlerle de uğraşan bilanço esasına göre defter tutan I’nci sınıf bir tüccarın
|
1. Son dönem iş hacminin % 20'yi aşan bir nispette düşük olması durumu
|
|
2016 yılı
|
Diğer İşlerden Elde Edilen Satış Hasılatının Beş Katı ile Mal Alım Satımı ile İlgili Satış Tutarı Toplamı
|
134.400 liranın altındaysa
|
|
2. Son üç dönem iş hacminin % 20'ye kadar bir düşüklük göstermesi durumu (her üç yılda)
|
|
Diğer İşlerden Elde Edilen Satış Hasılatının Beş Katı ile Mal Alım Satımı ile İlgili Satış Tutarı Toplamı
|
2014 yılı
|
120.000 - 150.000 lira arasındaysa
|
|
2015 yılı
|
128.000 - 160.000 lira arasındaysa
|
|
2016 yılı
|
134.400 - 168.000 lira arasındaysa
|
|
*Sınıf değiştirmeye ilişkin yüzdesel düşüklükler mal alış tutarlarında olabileceği gibi mal satış tutarlarında veya iş hasılatında da olabilir. Bu yüzdesel düşüklükler bir yıl mal satış tutarında, diğer yıl ise mal alış tutarında olabilir. Bilanço esasından işletme hesabı esasına geçiş ihtiyari olup dileyen mükellefler söz konusu şartları sağlasalar bile 2017 yılında bilanço esasında defter tutmaya devam edebilirler.
|
|
II- İşletme Hesabından Bilanço Esasına Geçiş
|
|
Satın aldığı malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan işletme hesabı esasına göre defter tutan II’nci sınıf bir tüccarın
|
1. Son dönem iş hacminin % 20'yi aşan bir nispette fazla olması durumu
|
2017 yılından itibaren bilanço esasında defter tutması gerekir.
|
|
2016 yılı
|
Alış tutarı
|
201.600 lirayı aşıyorsa
|
|
Satış tutarı
|
276.000 lirayı aşıyorsa
|
|
2. Son iki dönem iş hacminin % 20'ye kadar bir fazlalık göstermesi durumu
|
|
Alış tutarları
|
2015 yılı
|
160.000 - 192.000 lira arasındaysa
|
|
2016 yılı
|
168.000 - 201.600 lira arasındaysa
|
|
Satış tutarları
|
2015 yılı
|
220.000 - 264.000 lira arasındaysa
|
|
2016 yılı
|
230.000 - 276.000 lira arasındaysa
|
|
Satın aldığı malları olduğu gibi veya işledikten sonra satmanın dışındaki işlerle uğraşan işletme hesabı esasına göre defter tutan II’nci sınıf bir tüccarın;
|
1. Son dönem iş hacminin % 20'yi aşan bir nispette fazla olması durumu
|
|
2016 yılı
|
Gayri safi iş hasılatı
|
108.000 lirayı aşıyorsa
|
|
2. Son iki dönem iş hacminin % 20'ye kadar bir fazlalık göstermesi durumu
|
|
Gayri safi iş hasılatları
|
2015 yılı
|
88.000 - 105.600 lira arasındaysa
|
|
2016 yılı
|
90.000 - 108.000 lira arasındaysa
|
|
Satın aldığı malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan, aynı zamanda bunun dışındaki işlerle de uğraşan işletme hesabı esasına göre defter tutan II’nci sınıf bir tüccarın;
|
1. Son dönem iş hacminin % 20'yi aşan bir nispette fazla olması durumu
|
|
2016 yılı
|
Diğer İşlerden Elde Edilen Satış Hasılatının Beş Katı ile Mal Alım Satımı ile İlgili Satış Tutarı Toplamı
|
201.600 lirayı aşıyorsa
|
|
2. Son iki dönem iş hacminin % 20'ye kadar bir fazlalık göstermesi durumu
|
|
Diğer İşlerden Elde Edilen Satış Hasılatının Beş Katı ile Mal Alım Satımı ile İlgili Satış Tutarı Toplamı
|
2015 yılı
|
160.000 - 192.000 lira arasındaysa
|
|
2016 yılı
|
168.000 - 201.600 lira arasındaysa
|
|
*Sınıf değiştirmeye ilişkin yüzdesel fazlalıklar mal alış tutarlarında olabileceği gibi mal satış tutarlarında veya iş hasılatında da olabilir. Bu yüzdesel fazlalıklar bir yıl mal satış tutarında, diğer yıl ise mal alış tutarında olabilir. İşletme hesabı esasından bilanço esasına geçişte her hangi bir ihtiyarilik bulunmamaktadır. Şartları sağlayan mükelleflerin 2017 yılından itibaren bilanço esasında defter tutması gerekmektedir.
|
VUK’ nın 177’nci maddesine göre 2017 yılında
1. Her türlü ticaret şirketleri (Adi şirketler iştigal nevileri yukarıdaki bölümlerde yer alan hadlerden hangisine giriyorsa ona göre defter tutarlar)
2. Kurumlar Vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (Bunlardan işlerinin icabı bilanço esasına göre defter tutmalarına imkan veya lüzum görülmeyenlerin, işletme hesabına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilir.)
3. İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler
bu hadlerle bağlı olmaksızın bilanço esasına göre defter tutmak zorundadır.
III- Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin Defter Tutma Durumları
Türk Ticaret Kanunu’nun 124’üncü maddesine göre ticaret şirketleri; kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerden ibarettir. Bu kapsamda kollektif ile komandit şirket şahıs; anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket sermaye şirketi sayılmaktadır.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1’inci maddesine göre aşağıda sayılan kurumların kazançları, kurumlar vergisine tâbidir:
a) Sermaye şirketleri.
b) Kooperatifler.
c) İktisadî kamu kuruluşları.
ç) Dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmeler.
d) İş ortaklıkları.
Bu kurumların tanımları ise söz konusu Kanun’un 2’nci maddesinde aşağıdaki gibi yapılmıştır:
1. Sermaye şirketleri: Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş olan anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ile benzer nitelikteki yabancı kurumlar sermaye şirketidir. Bu Kanunun uygulanmasında, Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tâbi fonlar ile bu fonlara benzer yabancı fonlar sermaye şirketi sayılır.
2. Kooperatifler: 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa veya özel kanunlarına göre kurulan kooperatifler ile benzer nitelikteki yabancı kooperatifleri ifade eder.
3. İktisadî kamu kuruluşları: Devlete, il özel idarelerine, belediyelere, diğer kamu idarelerine ve kuruluşlarına ait veya bağlı olup, faaliyetleri devamlı bulunan ve birinci ve ikinci fıkralar dışında kalan ticarî, sınaî ve ziraî işletmeler iktisadî kamu kuruluşudur. Yabancı devletlere, yabancı kamu idare ve kuruluşlarına ait veya bağlı olup yukarıdakiler dışında kalan ticarî, sınaî ve ziraî işletmeler, iktisadî kamu kuruluşu gibi değerlendirilmektedir.
4. Dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmeler: Dernek veya vakıflara ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan ve bu maddenin birinci ve ikinci fıkraları dışında kalan ticarî, sınaî ve ziraî işletmeler ile benzer nitelikteki yabancı işletmeler, dernek veya vakıfların iktisadî işletmeleridir. Bu Kanunun uygulanmasında sendikalar dernek; cemaatler ise vakıf sayılır.
İktisadî kamu kuruluşları ile dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmelerin kazanç amacı gütmemeleri, faaliyetlerinin kanunla verilmiş görevler arasında bulunması, tüzel kişiliklerinin olmaması, bağımsız muhasebelerinin ve kendilerine ayrılmış sermayelerinin veya iş yerlerinin bulunmaması mükellefiyetlerini etkilemez. Mal veya hizmet bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olması, kâr edilmemesi veya kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesi bunların iktisadî niteliğini değiştirmez.
5. İş ortaklıkları: Yukarıdaki kurumların kendi aralarında veya şahıs ortaklıkları ya da gerçek kişilerle, belli bir işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler iş ortaklıklarıdır. Bunların tüzel kişiliklerinin olmaması mükellefiyetlerini etkilemez.
Bu tüzel kişiliklerden Maliye Bakanlığınca izin verilenler dışındakiler 2017 yılında defterlerini bilanço esasına göre tutmak zorundadır.
KAYNAK: www.muhasebetr.com
